De Vastgoed Boem

Als op het nieuws bericht wordt over tanks die een stad of dorp binnenrollen denk ik aan al die uitbundige nieuwbouw die kwetsbaar ligt te wezen. Al dat geld en moeite die de mensen zich getroost hebben om hun eigen droompaleisje te creëren kan met één schot van een tank teniet worden gedaan. De onlusten zullen heus wel een negatieve invloed hebben op de bouwvreugde, dacht ik. Schets mijn genoegen toen ik onlangs op het internet las dat door de chaos, de ‘building boom’ juist nieuwe hoogten bereikt. De bureaucratie schijnt niet meer te werken als voorheen (aan wie geef ik nu mijn smeergeld?). Mensen nemen het heft zelf in handen en bouwen er op los zonder vergunningen. Dat is nog eens een ‘carpe diem’ mentaliteit. Maar waar komt het geld voor de bouwmaterialen vandaan? Heus niet alleen uit de subsidiepot. Van de bank dus. In de grote steden vielen vooral de ‘Islamitische’ banken op. Wat heeft de schijn van goddelijke goedkeuring te bieden dat de andere banken niet hebben? Ik besloot een bezoek te brengen aan de ‘International Islamic Bank of Syria’. Ibrahim koos voor mij een afdeling uit vlak bij ons hotel in Aleppo. Het was donderdag, de zaterdag van de Islamitische wereld, en het was een drukte van belang. Een lange rij mensen stond aan de ingang te wachten om bankzaken af te handelen. Later hoorde ik dat het die dag extra druk was geweest vanwege de onrust die in het zuiden van het land was uitgebroken. Mensen wilden dicht bij hun geld zijn.

Toerisme in Syrië

Toerisme zoals wij het kennen met hoogontwikkelde attracties, bezoekerscentra, busladingen vol nieuwsgierigen en kustplaatsen vol hotels kent men in Syrië niet. Zelfs in de grootste toeristenattractie van het land Palmyra (wereldberoemd vanwege al die zuilen) is het een rustige bedoening. Op de dag dat ik deze tekening maakte, hebben een vijftal bussen een handjevol Fransen en Italianen gebracht die al snel verloren raken temidden van de uitgestrekte ruïnen. Toch is het toerisme in Syrië al heel oud. Denk aan de nieuwsgierigen in de oudheid die van alle delen van de wereld kwamen om San Simeon te zien paalzitten en die de wonderen van Saidnaya kwamen aanbidden. Denk ook aan de Shiïtische Moslims die al meer dan een millennium lang komen huilen bij het hoofd van Hoessein. Om de pelgrims niet te vergeten die op weg naar Mekka Aleppo en Damascus ‘aandeden’. De Soek van Damascus had niet voor niets een wereldwijde reputatie vanwege de rijkdom en overvloed. Vanaf de 18de eeuw kwamen de Europeanen die de ‘mystiek’ van de ‘Orient’ willen proeven en de ‘Bijbelse’ locaties met eigen ogen willen aanschouwen. Op deze tekening heb ik het huidige toerisme proberen samen te vatten: reisgenoot Willem is de wonderen van Palmyra aan het schetsen in de rust van de late namiddag, terwijl een Bedoeïen meisje de magere opbrengst van de dag zit op te tellen.

Zenobia van Palmyra

Het leukste aan Palmyra is dat het in de 3de eeuw de geboorteplaats was van de strijdbare koningin Zenobia en dat zij daar nog voortleeft in voorstellingen, munten en inscripties. Zenobia of Zainab in het Arabisch, werd op haar 27ste koningin van het Palmyreense Rijk dat zij over het hele Midden Oosten tot en met Turkije uitbreidde. Ze was een donkere, stoere en intelligente schoonheid met fonkelende zwarte ogen, Alhoewel ze een reputatie had een kuise dame te zijn, reed, jaagde en feestte ze met de besten. Ze omringde zich met dichters en filosofen en op het slagveld mengde ze zich graag in het strijdgewoel. Helaas was haar regeerperiode maar van korte duur. De Romeinse keizer Aurelius, boos omdat zij belangrijke handelsroutes van de Romeinen had afgepakt, trok tegen haar ten strijde en vernietigde haar leger. In gouden ketenen werd zij daarop naar Rome gebracht waar ze of onthoofd werd of in vrijheid werd gesteld om een populaire gastvrouw te worden. Op de tekening is het voorportaal van de tempel van Bel te zien. De tempel is in redelijke staat omdat het vanaf de 12 eeuw als moskee werd gebruikt wat verder verval tegen ging. De locatie zelf was, zoals zo vaak bij heiligdommen, al veel langer in gebruik.

Women2Drive

Dit is weer een leuke tekening van Hesseltje. Een vrachtwagen vol boerenvrouwen in Niqab op weg naar het land of de markt. In Syrië is dat een gewoon gezicht. In de patriarchale Arabische wereld neemt Syrië een bijzondere plaats in: vrouwen hebben meer rechten en er is nauwelijks analfabetisme. Alle vrouwen mogen rijden en mogen dragen wat ze willen. Zoniet in Saoedi Arabië daar mogen vrouwen helemaal niets en rijden al helemaal niet. Toch zijn er veel vrouwen in Saoedi die een internationaal rijbewijs hebben dat ze in het buitenland o.a. in Syrië gehaald hebben. In mei heeft Manal Al Sharif een filmpje op YouTube gezet waarop ze te zien is achter het stuur van een auto terwijl ze door Riyadh rijdt. Onderweg legt ze uit waarom vrouwen achter het stuur thuishoren. Er kwam een Twitter en Facebook actie op gang om op vrijdag 17juni zoveel mogelijk vrouwen achter het stuur te krijgen. Manal is voor haar actie achter tralies verdwenen. Maar op 17 juni zijn de vrouwen in Saoedi in de auto weggereden. De eerste lentebloesem in Saoedie Arabië? Kijk op YouTube naar Women2Drive.

En dan de Druzen

In Zuid-West Syrië ligt Jebel El Druze, het gebied van de Druzen. De Druzen zijn een godsdienstige groep die in de 11de eeuw voortgekomen is uit het Shiïsme. Ze geloven in één ondeelbare, onplaatsbare God. De Druzen zijn verdeeld in wetenden en niet-wetenden. De wetenden (zowel mannen als vrouwen) houden de godsdienst in stand die verder op geheimhouding berust zodat in tijden van nood het makkelijk te verbergen is. De Druzen vormen weliswaar een hele kleine, vaak vervolgde, minderheid van de bevolking van Syrië, Jordanië, Israël en Libanon toch zijn ze door hun assertieve gedrag in het laatste millennium een zeer belangrijke politieke factor geweest en zijn ze het nog steeds. De Syrische Druzen steunen bijv. succesvol het huidige regiem (zoals te zien is in de films 'De Syrische Bruid' en ’Shout'). Deze citadel die zowel de toegang als de omgeving van het veel oudere Palmyra beheerst is gebouwd in het begin van de 17de eeuw door een Druze veldheer die grote delen van Syrië in zijn macht had ondanks dat hij een onderdaan van het Ottomaanse Rijk was.

Zuilen

Sinds de ontzuiling van Nederland is er geen land ter wereld dat zo verzuild is als Syrië. Misschien is het zelfs het land met de meeste zuilen. Sinds mensenheugenis is in Syrië de basis van ieder gebouw de zuil. In de loop van de tijd werden voor het gemak vaak oude zuilen hergebruikt: duurzaam bouwen noemen ze dat nu. Het is daarom niet vreemd dat Syrië de bakermat was van het ‘zuilzitten’. Een trend die in de vroege 5de eeuw gestart is door San Simeon. Voor de tekenaar is niets zo saai en tijdrovend als het tekenen van een rij identieke zuilen, maar in Syrië is er bijna geen ontkomen aan. Dus ontwikkelde ik al vroeg tijdens mijn reis een ernstige zuilfobie. Als het maar even kon probeerde ik zuilen te mijden wat vooral in Palmyra erg moeilijk was. Maar daar leerde ik wel dat zelfs in moderne bouwtechnieken de zuil nog steeds overheerst. Er is eigenlijk niets veranderd. Alleen zijn de zuilen nu niet meer van stukken gebeiteld steen maar van gewapend beton.

Sair de violist

Sair speelde voor ons op een avond op zijn Syrische viool met één snaar. Hij was een oude man en zijn grote vreugde was muziek maken en zingen. Hij woonde met zijn familie in de buurt van Palmyra. Toen hij onlangs naar Homs ging met zijn pick-up truck om voorraden in te slaan is hij vermoord tijdens de onlusten daar. Volgens zijn goede vriend, de eigenaar van ‘Apple Pie’ restaurant, is hij slachtoffer geworden van sektarisch geweld. Deze tekening van hem is een maand voor zijn dood gemaakt. Toen was het geweld slechts vaag gerommel in de verte.

De tuinen van Palmyra

De naam Palmyra zegt het al: de oase is beroemd om z’n dadelpalmen. De dadelpalm kan grote hitte en droogte verdragen en kan goed gedijen in grond die verzilt is door eeuwenlange irrigatie. In de oudheid vergeleken de Chaldeeën de dadelpalm met de mens: er zijn mannen, vrouwen en hermafrodieten. Alleen de vrouwelijke palmen dragen vruchten. Die vruchten zijn de zeer voedzame dadels. Voor de Bedoeïen was de dadel vaak het enige voedsel dat ze tijdens hun lange tochten door de woestijn voor handen hadden. Dadels kunnen makkelijk bewaard worden en vormen een ideale bron van essentiële nutriënten. Deze twee heren die gezellig een kopje thee drinken zijn geen Bedoeïen, maar de chauffeurs van de toeristenbussen die Palmyra ‘aandoen’.