Tekenend door Syrië: Op weg

De Arabische Lente is in volle gang als ik samen met vijf vrienden op 14 maart 2011 aan een toeristische rondreis door Syrië begin. In Syrië is alles nog rustig, maar de dag na aankomst beginnen de protesten die zich gaandeweg tot een internationaal conflict zouden ontwikkelen. Toch kunnen wij ongestoord van het land, de mensen en de rijke geschiedenis genieten. Bij iedere gelegenheid die zich voordoet, zit ik te tekenen, in de deur van de bus, op een steen, hangende uit het raam van het hotel en op krukjes die door vriendelijke mensen werden aangedragen. Het resultaat is bijna zeventig pentekeningen. In de zomer van 2011 toen de teksten aan de tekeningen worden toegevoegd, kunnen de bittere en soms pijnlijk absurde ontwikkelingen in Syrië niet worden genegeerd. ‘Tekenend door Syrië’ is een liefdevolle ode aan een land dat inmiddels niet meer bestaat. Het is ook een portret van een maatschappij op de rand van een vulkaan. 'Tekenend door Syrië' is in vooruit te bestellen voor Euro 19,50 incl. verzendkosten bij peti.buchel@gmail.com

De Ottomanen

Op de tekening staat de oude stadsmuur die Tartus moest beschermen tegen aanvallen van zee. Het heeft door de tijd heen het militaire karakter verloren ten faveure van bewoning.
In de zestiende eeuw veroverden de Ottomanen de hele Arabische wereld, van het huidige Turkije tot aan Marokko. Syrië werd ondergeschikt aan de Sultan in Istanbul. De Ottomaanse Sultans prefereerden een sterk centralistisch bestuur dat altijd op zoek was naar de status quo. Rechtvaardigheid was het sleutelwoord. Voor de Ottomaanse machthebbers en intellectuelen kwam dat neer op het handhaven van de juiste maatschappijstructuur waarin iedereen zijn plaats had en wist. Beweging en verandering in welke vorm dan ook was niet geoorloofd tenzij met zegen van de Sultan. Zelfs de Islamitische wetgeving werd daarvoor naar de wensen van de sultans aangepast. Het rijk verdween na WOI maar de 'Ruling Families' van de Arabische wereld regeren nog steeds volgens dezelfde principes. Ook de Al Assad familie hangt de Ottomaanse regel aan: het is beter dat enkele mensen sterven dan dat de orde wordt ontregeld.

Syrië en Autarkie

Credit cards van Syriërs worden niet meer geaccepteerd als betaalmiddel, de rijken die eerst nog omhelst werden door de US en de EU staan nu op een 'zwarte lijst', met economische sancties en het bevriezen van tegoeden hoopt 'Het Westen' het regiem van Assad op de knieën te dwingen. Het regiem heeft inmiddels import van 'luxe' goederen aan banden gelegd om de reserves te sparen. Het belooft een koude winter te worden. Maar Syrië is eraan gewend om de boontjes zelf te doppen. Het heeft een lange ervaring in economische zelfredzaamheid. De bouwsector groeit en bloeit als nooit te voren. Volgens de berichten gaan de Syriërs nu vaker uit en café's zitten vol. En als er toch iets uit den vreemde moet komen en er moet toch een transactie met dollars of euro's gevoerd worden dan is er volgens de berichten altijd nog de route via India. Laat het regiem de poot maar stijf houden: het geeft de oppositie de tijd om zich voor te bereiden op de toekomst.

Tenslotte

De reis is ten einde. Alle tekeningen zijn op de blog gezet. Er valt niets meer te doen dan vaarwel te zeggen. Ik had gehoopt dat ik op een positieve noot kon eindigen, maar niets is minder waar. De oppositie blijft verdeeld. Dat kan als een positief groeiproces uitgelegd worden, maar het kan ook betekenen dat als Bashar valt het land een makkelijke prooi wordt voor alweer een ‘ruling family’ naar Ottomaanse snit. Intussen blijft het regiem incidenteel en gericht optreden en doden maken. Syrië is de eer te beurt gevallen het eerste land te zijn met een via YouTube gevoerde opstand. Wat wederom bewezen heeft dat de werkelijkheid altijd te manipuleren valt. In de afgelopen maanden heb ik veel over Syrië geleerd vooral door het volgen van ‘Syria Comment’. Syrië en de Syriërs hebben mijn hart gestolen. Misschien wel omdat het een verrassend autarkisch land is. ‘The Angry Arab’ schrijft op zijn Blog: ‘Free Syria is destined to become dominant in the Arab world, especially in the fields of arts, culture, literature, and tourism.‘ Ik ben er klaar voor.

De redevoering van Bashar Al Assad

Terwijl wij door Syrië trokken onder de veilige hoede van Het Vliegende Nijlpaard werden de onlusten in Da’raa in het uiterste zuiden grimmiger. Ook in de Middellandse Zeesteden Latakia en Banias en in Deir Ez Zor in het uiterste oosten brak de pleuris uit. Toch bleven de onlusten beperkt en zouden verder onopgemerkt zijn gebleven ware het niet dat de veiligheidstroepen van ‘Het Regiem’ uitzinnig geweld gebruikten. De meerderheid van de bevolking bleef vertrouwen in de president Bashar Al Assad houden. Hij zou zijn volk medezeggenschap en vrijheid geven. Hij zou dat doen zodra hij de oude kliek van zijn vader en zijn broer die de veiligheidstroepen leidde en zijn zwager die al het geld van buitenlandse investeerders in zijn zak stak, van zich had afgeschud. Geruchten dat Bashar een redevoering voor de TV zou houden waarin hij niet alleen de staat van beleg zou opheffen, maar ook ingrijpende hervormingen zou afkondigen werden alsmaar groter. Tenslotte gebeurde het. In een lange, lange speech richtte de president zich tot zijn volk met de ene gemeenplaats na de andere zonder enige toezegging te doen. De teleurstelling onder de bevolking was groot. Terwijl iedereen probeerde over te gaan tot de orde van de dag drong het door dat Bashar misschien toch niet de moed en de wil had die men van hem verwachtte.

Amrit

De ruïne van het tempelcomplex van Amrit was voor reisgenoot Willem de plek waar alle indrukken van de reis een basis kregen. Eigenlijk wil hij er zo snel mogelijk terugkomen met zijn botanistentrommeltje om de plek in alle rust te kunnen bestuderen. Amrit ligt bovenop bronnen waarvan het water een paar honderd meter verderop in de Middellandse Zee terecht komt. Het was 5000 jaar geleden een grote Caanaïtische stad. Tempelresten en een fraai vormgegeven waterbassin getuigen ervan. Het is een stil bijna onaangeroerd terrein in een groene kuststrook waar de wilde cyclamen tussen de bouwstenen groeien, allerlei insecten welig tieren, het water helder stroomt en zo nu en dan een familie komt picknicken. De kleinschalige bedoening van mens, flora en fauna lijkt hier sinds het begin der tijden in harmonie te existeren. Amrit schijnt er zomaar onbeheerd bij te liggen, maar een club vrijwilligers uit de buurt heeft zich erover ontfermd. Zij krijgen een steuntje in de rug van de regering en de EU. Die hulp is door de sancties nu opgeschort. Het bezoek was een geschenk aan ons van Ibrahim. Amrit stond niet op het programma, maar hij dacht dat het ons wel zou bevallen.

Adam in Eva in het Paradijs

Ergens tussen Hama en Apamea ligt Taybet Al Emam. Daar werd nog niet zo lang geleden tijdens wegwerkzaamheden een mozaïek gevonden ter grootte van een voetbalveld. Syrië telt bijna evenveel mozaïeken als zuilen. De voorstellingen daarvan lopen uiteen en zijn zeer wisselend van picturale kwaliteit. Niets opzienbarends dus, maar deze mozaïek is van een heel bijzondere schoonheid. Het stelt het Paradijs voor. De dieren, planten en voorwerpen zijn met een hartverwarmende elegantie door de Byzantijnse kunstenaars vormgegeven. Onder leiding van een Italiaanse Franciscaner monnik (hoe kan het ook anders) is het mozaïek opgegraven en gerestaureerd. Er is een moderne loods overheen gebouwd en rondom is een verhoogde ‘catwalk’ aangelegd. Sohaad en Basto, twee jonge archeologen, die bij de opgraving betrokken waren beheren de plek. Sohaad verklaarde de voorstelling terwijl Basto met een hoge druk spuit water op de voorstellingen spoot om ze uit te lichten. Daarna nodigden zij ons uit in hun kantoortje dat tevens Basto’s woning was. We zaten op zijn bed en kantoorstoel en op een komfoortje midden in de kamer werd thee gezet. Ze vertelden ons dat ze, alhoewel ze gelovige Moslims waren (Sohaad droeg de Hajib), ze door het contact met de Franciscaner heel veel van het Christendom waren gaan houden. De monnik was onlangs overleden en hun verdriet was duidelijk voelbaar. Het was zo’n moment dat eigenlijk te groot is om adequaat op te kunnen reageren. Wij lachten wat schaapachtig en bedremmeld slopen we de loods uit. (de tekening is gemaakt met hulp van foto’s van Hesseltje)

'Amina A'

Een week na het aftreden van Mubarrak in Egypte verscheen er een Blog op het internet onder de titel A Gay Girl in Damascus ondertekend door ‘Amina A’. Deze Blog ging in eerste instantie over hoe Moslima’s toch Lesbisch en gelovig konden zijn. Mijn ogen stonden op steeltjes toen ik de Blog voor het eerst las. De Arabische Lente had duidelijk ook de plaatselijke LGBT’s aangestoken. Dat was nog eens revolutie! Gaandeweg werd de Blog steeds politieker en actueler. ‘Amina A’ bleek geïnformeerd, kon goed schrijven en gaf solide achtergrond informatie. In het ‘Lesbische’ deel van de Blog werd weliswaar een heel rooskleurig beeld geschetst, maar goed, van het begin af aan was ervoor gewaarschuwd dat de Blog fictie was met hier en daar wat werkelijkheid. In de loop van april werd de Blog zelfs toonaangevend omdat veel Engelstalige nieuwsbronnen buiten en binnen Syrië onbetrouwbaar bleken en er geen journalisten het land in mochten. Een vriend van mij had contact met ‘Amina A’ en mocht van de Blogger alles uit de Blog halen wat hij kon gebruiken. Het was bijna te goed om waar te zijn. En inderdaad, twijfel over de identiteit van ‘Amina A’ ontstond toen de Blogger die de Syrische en Amerikaanse nationaliteit zei te hebben niet te traceren viel. Op 6 juni ontmaskerden de internet detectives ene Tom MacMannus als ‘Amina A’. Het feit blijft dat veel van de artikelen en opinies op de Blog informatief en interessant waren. Deze tekening is gemaakt in het museumpje van Maarrat An Numan waarover ‘Amina A’ uitgebreid heeft bericht o.a. over de kannibalistische Kruisvaarders die de Moslims rauw lustten.

‘Doe-Het-Zelven’

Omdat er geen mogelijkheid is om de was ‘buiten de deur’ te doen doet Hesseltje haar wasje zelf in de wasbak van de hotelkamer en maakt er een zelfportret van. Syrië heeft officieel een socialistische geleide economie maar het is in werkelijkheid een ‘Doe-Het-Zelf’ economie. Hierdoor is de ‘Soek’ alles bepalend. Het regiem heeft zich ‘in de Soek ingekocht’. Daardoor worden de onlusten tot nu toe letterlijk buiten Bab Tuma gehouden tot grote ergernis van de VS en de EU. Zij roepen om ‘acties’ in de hoop dat Syrië ‘opengegooid’ kan worden. Zoals dat gebeurde in andere landen in de Arabische wereld waar grootschalige investeringen uit het ‘buitenland’ de kleine bestaande economieën grotendeels hebben vernietigd. In Syrië is door de tijd heen wel eens ‘buitenlands’ economisch gedachtegoed binnengelaten, zoals uit Sovjet Rusland, maar het is nooit aangeslagen. De ‘gesocialiseerde’ gezondheidszorg en het uitgebreide systeem van subsidieringen is er een overblijfsel van. Politiek gezien is de ‘Soek’ als economische factor vooral behoudend en gaat voor de status quo. Slechts eenmaal is de ‘Soek’ van Damascus meegegaan met een opstand en het is ze zeer duur komen te staan. Dat was in 1925 toen de Druzen tegen de Franse overheersers ageerde en Damascus hun kant koos. De Fransen bombardeerden de Oude Stad waarvan een groot deel platgelegd werd en veel slachtoffers vielen. Op de keper beschouwd is Doe-Het-Zelven helemaal niet zo’n slechte optie.

Langs de kant van de weg

Toen ik nog jong was, noemde ik mezelf geen toerist maar ‘reiziger’ omdat ik mijn duim opstak en wel zag waar ik uitkwam. Tijdens het liften was ik voornamelijk op mensen gericht: liftgevers, toevallige ontmoetingen en andere reizigers. Voor het eerst als toerist in een ‘geheel verzorgde reis’ ( http://www.hetvliegendenijlpaard.nl ) was ik vooral gefixeerd op monumenten en andere materiële zaken. Met mensen buiten ons groepje had ik nauwelijks contact. Toen ik nog liftte zag ik monumenten of bijzondere gebouwen bij toeval of mistte ze omdat ik niet wist dat ze er waren of niet kon duiden. Zo zouden deze lemen gebouwtjes in de woestijn mij ontgaan zijn. Wij zagen ze bij toeval vanuit onze luxe bus en vroegen Ibrahim om er te stoppen. Het lag er verlaten bij. Verwonderd liepen we er omheen en keken door de vensters. Medereiziger Willem gaf mij uitleg. Het waren een in aanbouw zijnde bijenkorfwoningen. Hele dorpen bestonden vroeger uit deze bijzondere gebouwen. Bijenkorfhuizen zijn opgetrokken uit blokken gedroogd leem met stro erin verwerkt voor de samenhang. De koepels maken het gebruik van hout voor de dakconstructie overbodig. Daardoor kan het weinige hout dat beschikbaar was gebruikt worden voor niet dragende constructies. Het leek erop dat alhoewel er overal in Syrië een ware ‘building boom’ aan de gang is, de bouw toch kleinschalig van opzet blijft. Erg mooi is deze toevalstreffer wel.

Op de binnenplaats van het Azem paleis in Hama

De schaduwrijke binnenplaats is in het Midden Oosten een standaard onderdeel van de meeste familiehuizen die gebouwd zijn vóór het tijdperk van de car-port en de air-conditioning. De kamers zijn rond de binnenplaats gegroepeerd en een fontein en citrusbomen mogen niet ontbreken. Focuspunt is een toneel met zitkussens en tapijten waar de familie na de dagelijkse beslommeringen in de koelte van de avond kan genieten. In het familie deel van het Azempaleis is het niet anders behalve dat de monumentale boom rechts een Magnolia of Tulpenboom is. Terwijl ik zat te tekenen had ik een persoonlijke bewaker. Niet dat ik daar behoefte aan had, maar hij voorzag mij gedienstig van een eindeloze stroom kopjes thee. Ik had dus niet te klagen. Hij leek deel uit te maken van het meubilair. Hij was zelfs gebouwd als een klerenkast alhoewel zijn slecht zittende zwart-leren jack hem als iemand van de Syriësche geheime dienst, de Mukhabaraat, identificeerde. Toen het middaguur aanbrak begonnen één voor één alle Muezzin van Hama de gelovigen vanaf de minaretten van de moskeeën tot het gebed op te roepen. Deze Adhan is een kunstvorm en alle Muezzin geven er op een eigen manier vorm aan. Het is indrukwekkend en ontroerend om al die geschoolde mannenstemmen met passie en overgave te horen zingen. Je wordt er stil van. Maar niet de vogels. Die voegen onbeschaamd hun lied luidkeels aan de polyfonie toe.

Ottomaanse Architectuur

In Aleppo en Damascus waant de toerist zich in een ware supermarkt van bouwstijlen. De hele geschiedenis van de architectuur in dat deel van de wereld staat hutje-mutje dicht tegen elkaar en boven op elkaar. Door deze mogelijkheid tot vergelijk springen er ineens stijlen uit die je bijzonder aanspreken. Zo maakte op mij de Ottomaanse architectuur een diepe indruk. Wat het nooit eerder had gedaan. Het is de architectuur van de uit Turkije afkomstige Ottomaanse overheersers die het Midden Oosten regeerden in de tijd dat het Habsburgse Rijk grote delen van Europa in zijn macht had. Beide rijken gingen tegelijk ten onder. De echo’s van die ondergang klinken nu nog door in de wereld. De Ottomaanse architectuur was de synthese van alle voorgaande bouwkundige tradities en de technische en spirituele vernieuwing ervan. De koepel is en blijft het essentiële kenmerk ook als in de loop van de eeuwen de stijl verandert. Tijdens mijn verblijf in Syrië werd ik verliefd op de solide en tegelijk frivole gebouwen of het nu moskeeën, koopmanshuizen, paleizen of karavansera’s waren. Deze tekening heb ik gemaakt op de binnenplaats van het 18de eeuwse paleisje van de Azem familie in Hama waar de kogelgaten nog in de muren zitten van de opstand van 1982.

Nieuwbouw

Één van de eerste dingen die in Syrië opvallen is Nieuwbouw. Overal wordt Nieuwbouw gepleegd. Niet de naar de hemel reikende erecties van ‘Corporate Pride’ zoals overal elders in de wereld, maar uitbundig gedecoreerde familie residenties. Ook wat dat betreft gaat Syrië haar eigen gangetje. Er is hier en daar wel iets hogers in Damascus en Aleppo en er zijn plannen om echte wolkenkrabbers te doen verrijzen, maar voorlopig is de meeste Nieuwbouw vertrouwenswekkend kubusvormig en dicht tegen de grond. Wel wordt er met de bouw van ieder huis rekening gehouden met uitbreiding. Meestal staan de betonnen zuilen al klaar op het dak ter voorbereiding van nog een verdieping of die er komt of niet. Maar de maatvoering blijft kleinschalig en privé. Boven Ma’loula ligt het stokoude klooster van de heilige Joris. Daar klinkt het ‘Onze Vader’ in het Aramees de taal die volgens de overlevering door Jezus zou zijn gesproken. Dat neemt niet weg dat recht tegenover de ingang tot het antieke monument gloednieuwe villa’s in aanbouw zijn, want iedere bevolkingsgroep wil dicht bij de bron van hun cultuur verblijven.

Oud en nieuw

In het Christelijke bergstadje Ma’loula trof ik deze oude Sovjet tractor neus aan neus met een glimmend nieuwe middenklasser uit Korea. Sinds de onafhankelijkheid heeft Syrië een opvallende politieke koers gevaren met telkens andere regionale en internationale partners. Het heeft ooit samen met Egypte een Verenigde Arabische Republiek gevormd. Het schurkte een beetje tegen Sovjet Rusland aan. Tijdens de 1ste Golfoorlog stond het aan de kant van Amerika, maar toen de 2de Golfoorlog uitbrak behoorde het met Iran volgens Bush tot de ‘Axis of Evil’. Tegenwoordig is het ‘Beste Vrienden’ met de snel opkomende regionale macht Turkije waar Syrië historische banden mee heeft. Echter door al dat gefriemel is Syrië verfrissend vrij gebleven van de graaiende vormen van markt kapitalisme dat de regio zó heeft verarmd dat de revolutie wel moest uitbreken (de onvrede in Syrië gaat over het gebrek aan politieke vrijheid en medezeggenschap zie: http://www.syriacomment.com ). Toen ik deze tekening zat te maken kreeg ik grijnzend bijval van een Syriër die over mijn schouder meekeek.

De wasdag van Onze Lieve Vrouwe van Saidnaya

Het is bijna niet te geloven maar volgens Wikipedia is Sainaya het meest bezochte Christelijke pelgrimoord op Jerusalem na. Het stikt er in ieder geval van de kloosters. Dat komt omdat de Byzantijnse Keizer Justitianus hier maar liefst tweemaal Maria heeft gezien. Dat was in 547 AD waarna hij op de plek meteen een klooster liet bouwen. Het klooster van Onze Lieve Vrouwe van Saidnaya heeft binnen haar muren ook een icoon dat geschilderd schijnt te zijn door Lucas de Evangelist. Hij kon weliswaar niet schilderen, maar God stuurde zijn hand. De olie die uit de tieten van de Heilige Maagd komt heeft de kracht om Saidnaya tegen alle vormen van onheil te beschermen. Vreemde en niet zo vreemde veroveraars hebben Syrië door de tijd heen platgelegd, maar ze zijn van Saidnaya afgebleven. Toen ik het klooster bezocht was net de was gedaan. Mij viel op dat zelfs hier in deze vrome omgeving ‘leggings’ erg populair zijn en terwijl ik ze braaf zat te tekenen hing een non een kooitje met kanariepietje aan de muur om mij gezelschap te houden.

Christenen

Syrië heeft geen staatsreligie. Behalve dat de President een Moslim moet zijn en Sunni Moslims de grote meerderheid vormen, zijn de Christenen met 10% van de bevolking overal goed vertegenwoordigd. Dat wil niet zeggen dat de Christenen ook één groep zijn. Er zijn heel veel verschillende Christelijke denominaties waaronder: Grieks Orthodox, Syrisch Orthodox, Grieks Katholiek, Assyrisch, Maronitisch, Armenisch Apostolisch en vele andere. Deze kerktoren maakt deel uit van het Grieks Orthodoxe nonnenklooster van Saidnaya dat hoog boven de vruchtbare vlakte van Damascus ligt. Paulus, de vormgever van het Christendom als godsdienst, werd gedoopt in Damascus waar dus al volgelingen van Jezus woonden. Bijbelse geschiedenis is ook te vinden in Saidnaya waar volgens de Shiïtische overlevering ooit Cain, de landbouwer, uit jaloezie zijn broer Abel, de nomade, heeft vermoord omdat God Abels offer wel accepteerde. Cain wordt daarom ook wel gezien als de oorspronkelijke Satan. Wat te denken geeft omdat uiteindelijk het grootste deel van de wereldbevolking sedentair is en hoe zit het dan met al die vegetariërs? Zijn zij ‘van God los’? Of komt het omdat Genesis is opgetekend door nomaden die op deze manier wraak namen op de boeren die hun kuddes weerden?

Ibrahim

Wij hebben erg geboft met Ibrahim onze chauffeur. Niet alleen is hij een uitstekend chauffeur en een bron van verrassende informatie ook kwam geen enkele vraag ongelegen. Zelfs niet toen ik hem naar de poster vroeg van de stamboom der Profeten uit de Thora, Bijbel en Koran die we in de Al Firdaws Madrasa hadden gezien. Die poster moest toch ergens te krijgen zijn? Waarom zijn er niet bij iedere moskee winkeltjes waar religieuze boeken en posters te koop zijn zoals in Iran en Afghanistan? Hij nam mij mee op zoektocht door iedere soek van Aleppo tot we tenslotte in een klein zijstraatje een kantoorboekwinkel vonden waar ook religieuze teksten te koop aangeboden werden. Maar geen posters! Ibrahim vertrok geen spier toen ik opgewonden mijn ongenoegen kenbaar maakte tegen de eerbiedwaardig bebaarde winkelier. Ibrahim kon die avond terugkomen en misschien had hij de poster. Want natuurlijk wist de winkelier precies wat ik bedoelde. Inderdaad de volgende ochtend overhandigde Ibrahim trots een rol met voor ieder van ons een exemplaar om mee naar huis te nemen en nooit meer te vergeten wat ons bindt.
http:// www.hetvliegendenijlpaard.nl

Lentebloesem en dieselrook

Het is lente en de temperaturen kunnen flink schommelen. Maar aan de amandelbomen bloeit de tere bloesem op de kale takken. Er wordt goed voor de bomen gezorgd en ieder jaar worden de takken bijgepunt. Aan de overkant van de drukke hoofdweg tussen Homs en Palmyra staan bloeiende amandelbomen en kale vijgenbomen door elkaar. Op de voorgrond slingeren twee dikke, oude wijnranken zich omhoog naar het dak. Pas later zullen er bladeren en druiven aan komen.

De smaak van Damascus

Ter voorbereiding van onze reis stelde ik een ‘reader’ samen waarin in korte stukjes de ‘Arabische Lente’ werd ‘verklaard’. Ik had Syrië gegoogled om uit te vinden of de geest van de revolutie daar ook had postgevat. Het enige wat ik vond waren een paar opruiende stukjes van oude Syrische revolutionairen die al jaren in het Westen woonachtig waren en een kakelverse website uit Beiroet van mensen die van daar uit een graantje probeerden te pikken uit de revolutionaire trog van Egypte en Tunesië. Geen berichten uit Syrië zelf. Maar Syrië, las ik, was dan ook volgens Westerse bronnen een gevaarlijke politieke en economische uitzondering. Het ging zelfs zover dat Amerika export van communicatiesoftware naar dat land verboden had. Dus de Gigi Ibrahim’s van Syrië zouden het een stuk moeilijker hebben. Ik moest het bij de voorbereiding over een andere boeg gooien. De beste manier bleek door het lezen over de gerechten die daar geserveerd worden en de verhalen die er omheen gesponnen zijn. Damascus, taste of a city, van Rafik Schami is zo'n boek.

Kaartje van Syriëreis

Op 14 maart 2011 ging ik met mijn vrienden Doutsje, Willem, hun dochter Hesseltje en hun vriendin Will op reis naar Syrië. Geen van allen waren we ooit eerder in dat land geweest. We werden begeleid door Bertje van http:// www.hetvliegendenijlpaard.nl en onze chauffeur Ibrahim. Tijdens het plannen van de reis merkte ik dat Willem en Doutsje vooral in het Bijbelse verleden van Syrië geïnteresseerd waren. Dat zou mij de ruimte geven om ergens te gaan zitten tekenen, want daar heb je tijd voor nodig. En zo geschiedde… Hesseltje en Will sloten zich in een later stadium bij ons aan dus die hadden geen invloed op de planning. Intussen stond de hele Arabische Wereld weer eens op zijn kop. Dit keer kwamen er echter vooral positieve berichten uit de regio. Bertje was net terug uit Cairo waar ze een stel fotograven van Vanity Fair had begeleid en vertelde enthousiast over Gigi Ibrahim die met haar Blackberry betogers gedirigeerd had en de ‘Poster Girl’ van de Arabische zender Al Jazeera was geworden. Maar wij waren op weg naar Syrië een heel ander land dat volgens de Amerikanen deel uitmaakte van de ‘Axis of Evil’.